Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Janalyqtar 6070 0 pikir 29 Sәuir, 2010 saghat 05:34

Jurnal ashu – kerbez kelinshekter ýshin... kýiki tirlik

Qazaq jurnalisterining halyqaralyq forumynyng qarasynynda biz qadary qalinshe jaryq kórip jatqan jekemenshik jurnaldardyng qyzmetin de oqyrmandarymyzgha bayan etudi jón kórdik.

«IYgilik» jurnaly. Jurnal bes jyldan beri aqparat naryghynda ómir sýrip keledi. Ózindik betin tanytyp, oqyrman auditoriyasyn bauray bastaghanyna da bes jyl. Jurnaldyng bas redaktory Meruert Ábdirayymqyzy (surette) jurnaldy otbasymen birigip kóp ter tógip «dýniyege әkelgenin» aitady. Bizben әngimesinde ol «búl jurnal mening balam siyaqty» dep aghynan aqtaryldy.

Meruert Ábdirayymqyzy, "IYgilik" jurnaly ataluymen qúlaqqa jaghymdy estiledi eken. Týrli-týsti jurnaldardyng ishinen erekshe kórinetin atyna say zatynda da bir izgilik bar sekildi...

-  Múnynyzdyng jóni bar. Men alghash Respublikalyq janúyalyq "IYgilik" jurnalyn jaryqqa shygharghanda elding bәri "Basylymnyn  ishi imandylyqqa túnyp túr eken" dep edi. Onyng solay boluynyng da bir syry bar. Óitkeni men Respublika kóleminde 10 jyldan astam uaqyt jaryq kórip kelgen (qazirgi uaqytta jabylyp qalghan) "Islam әlemi" atty mәdeniy-tanymdyq jurnalda institutty bitirgennen keyin 2 jyl tilshi, al qalghan 6 jylda redaktor qyzmetterin atqarghan edim.

 

Qazaq jurnalisterining halyqaralyq forumynyng qarasynynda biz qadary qalinshe jaryq kórip jatqan jekemenshik jurnaldardyng qyzmetin de oqyrmandarymyzgha bayan etudi jón kórdik.

«IYgilik» jurnaly. Jurnal bes jyldan beri aqparat naryghynda ómir sýrip keledi. Ózindik betin tanytyp, oqyrman auditoriyasyn bauray bastaghanyna da bes jyl. Jurnaldyng bas redaktory Meruert Ábdirayymqyzy (surette) jurnaldy otbasymen birigip kóp ter tógip «dýniyege әkelgenin» aitady. Bizben әngimesinde ol «búl jurnal mening balam siyaqty» dep aghynan aqtaryldy.

Meruert Ábdirayymqyzy, "IYgilik" jurnaly ataluymen qúlaqqa jaghymdy estiledi eken. Týrli-týsti jurnaldardyng ishinen erekshe kórinetin atyna say zatynda da bir izgilik bar sekildi...

-  Múnynyzdyng jóni bar. Men alghash Respublikalyq janúyalyq "IYgilik" jurnalyn jaryqqa shygharghanda elding bәri "Basylymnyn  ishi imandylyqqa túnyp túr eken" dep edi. Onyng solay boluynyng da bir syry bar. Óitkeni men Respublika kóleminde 10 jyldan astam uaqyt jaryq kórip kelgen (qazirgi uaqytta jabylyp qalghan) "Islam әlemi" atty mәdeniy-tanymdyq jurnalda institutty bitirgennen keyin 2 jyl tilshi, al qalghan 6 jylda redaktor qyzmetterin atqarghan edim.

 

Mening maqsatym - diny basylymdardyng kóshirmesin jasau emes edi. Biraq jurnalistik tәjiriybemning imandylyqtan bastalghandyghy mening ómirime de bolashaqtaghy baghyt-baghdaryma da aiqyn jol siltedi.

Jurnaldyng "IYgilik" dep ataluynyng ózinde de ýlken maghyna jatyr. Eng bastysy -  men búl basylym arqyly mәnsap pen baylyq quudy kózdegen joqpyn, elimning iygiligine jarar maman bolayyn, qolymnan kelgenshe júrtqa qyzmet jasayyn degen niyetimnen tughan dýniye. Jasyratyn nesi bar, basylymnyng aty da zaty da el auzyna iligu ýshin kóp ter tógildi, ózim de otbasym da osy "IYgiliktin" jolynda qyzmet etip kelemiz (joldasym - Dulattyng enbegin erekshe aita alamyn). 2005 jyly 500 (bes jýz) ghana danamen,  qara týspen júp-júqa bolyp jaryq kórgen  "IYgiliktin" etek-jenin jinap, kóz tartarlyqtay kórkem etu ýshin otbasymyzben júmyla júmys istep, kóp ter tóktik...

 

Osy kýnderi jekemenshik jurnal ashu bireulerge qiyn bolsa, keybireulerge "jәi" kәsipting kózi nemese mәnsap pen ataq-abyroydyng bir joly bolyp aldy. Búghan ne der ediniz?

-  Shynyn aitsam, osy týrli-týsti  jurnal ashyp, bildey-bildey "Bas redaktor" bolyp jatqandardyng barlyghyn birdey moyynday bermeymin. Qazir aqshasy barlar, әsirese sheneunikter men kәsipkerlerding qyz-kelinshekteri shet eldiki sekildi jyltyraghan, qalyng da sapaly  jurnal ashyp alyp, onyng ishine neshe týrli suretter men jarnamalardy toltyryp tastap sonyng bildey "Bas diyrektory" degen ataq iyemdenudi "sәnge" ainaldyryp aldy. Ol ol ma, kóringen, toyynghan dәriger de, múnayshy men bazarshy da, olardyng taghy da sol "kónil sýigenderi" bir-bir basylymnyng bastyghy bolyp jatyr. Osy myqty myrzalargha tang qalamyn. - Au, qayyrymdy myrzalar, qarajatynyz mol bolsa, sýiikti hanymynyzgha dýken nege ashyp bermeysiz? - der edim(kýldi).

Jurnal ashyp, elding talap-tilegine say sauatty  qyzmet etip, osy mamandyqqa kir keltirmey qyzmet jasau - bylqyldaghan-sylqyldaghan kerbez kelinshekterge qol bolmaytyn, abyroy әpermeytin kýiki tirlik. Óitkeni bilim men baylyq  eshqashan da qatar jýrgen emes, jýrmeydi de! Búl tek ózindi-ózing aldau ghana der edim.

Eger basylym shygharyp jatqan ekensizder, ishine tamshyday bolsyn oqyrmangha taghylym bolar dýniyeler jazynyzdar, әri redaksiyalarynyzgha sauatty mamandardy shoghyrlandyrynyzdar degim keledi. Keybir basylymdardy oqyp otyryp qateden kózing sýrinedi. Sosyn osy "Qúryltayshy hanymdardyn" barlyghy jurnal ashyp múqabanyng 1-shi betine ózderin qoyyp, ishi-syrtyna qayta-qayta shyghyp,  "ózderin" kórsetuge tyrysatyn bolypty. Úyat-ay! Bir kezderi jurnalist, Bas redaktor degender qanday edi, shirkin?! Ol kisilerding jýzin kóru bir arman bolatyn, halyq olardy tek jazghan enbekterimen ghana tanityn, myqty jurnalisterding attaryn tegis biletin, gazet-jurnaldardan olardyng maqalalaryn izdep jýrip oqityn. Al qazir she...

Jalpy jurnalist bolu ýshin joghary oqu ornyn tәmamdau jetkiliksiz. Ol Allanyng daryny ghana emes, jyldarmen qol jetkizer, esil enbekpen keler abyroyly qyzmet. Baylyghym bar eken dep basylym shygharghanynmen kimdi aldaysyn? Kim moyyndaydy seni, eger jazghanynnan tittey bala da tәlim almasa?  Qalamnyng da  qasiyeti bar ekenin úmytpaghaysyzdar?!

 

- "IYgilik" jurnalyn paraqtap otyryp, agha buyn men bala buyngha ortaq azyq bolar dýniyelerdi jazugha tyrysatyndyqtarynyzdy bayqap otyrmyn. Ókinishke oray, kóp kisiler búl basylymdy bilmeytin sekildi. Jalpy oqyrmandarynyz kimder?

- Bizding elimizde býgingi tanda 8000-nan astam týrli basylymdar taralady. Solardyng qatarynda taza qazaq tilinde jaryq kóretinderi sonyng tórtten biri ghana. Olardyng ózinde de sauattysy bar, agha buyngha da bala buyngha da jaramdysy men jaramsyzy bar. Qalay bolghanda da bәskelestik zamanda qay nәrsening de kóp bolghany dúrys dep sanaymyn. Halyqqa úsynatyn qyzmet týri kóp bolsa, ol arzan bolady jәne sapasy da joghary bolady. Biraq taghy da aitayyn, aqparatty baylyq kózine ainaldyramyn degen niyetpen ashpau kerek. Ol kezde eshnәrse útpaysyn, qayta útylasyn. Kerisinshe ashyp jatqan dýniyem elge  tәlim bolsyn desen, artynan baylyq ta, mansap ta ózi seni izdep keletin bolady.

Jasyratyny joq, qazir jekemenshiktegi basylymdardyng barlyghy da oqyrmangha zәru. 1000 (bir myn) dana shygharyp alyp, 10000 (on myng dana) dep aiqaylaytyn da baspagerler bar. "IYgilik" onday kóp danamen shyqpaydy. Osy 5 jyl ishinde túraqty jazylymshylarymyz 5000 (bes myn) danagha әzer jetip otyr. Al qalghan 2000 (2 myng danasyn) kóterme saudada bólshek saudamen satamyz. Búl tek jarnama ýshin ghana. Óitkeni kóterme saudagerlerge tauarymyzdy baspa qúnynan da tómen baghamen beruge eriksiz kelisemiz. Osydan keyin baspagerlerding hal-jaghdaylaryn kóz aldynyzgha elestete beriniz. Jurnalyng jaqsy eken dep eshkim óz erkimen jazylymshy bolmaydy. Sapaly dýnie shygharyp, ony taratuyng da ýlken "sharua". Myqty mamandar men marketing jýrgizu de kez-kelgenge qol bolmaytyn tirlik. Búl endi men sekildi  "joqtan bar jasap" otyrghan redaktorlardyng jyry ghoy. Ras aitasyz, bizdi әli kóp kisiler bile bermeydi. Óitkeni milliondaghan halyqqa 7000 (jeti myn) degen basylym  ruhany azyq bola ma?

Al oqyrmandarymyzgha kelsek, jazylymshylardyng da oqyrmandarymyzdyng da basym bóligi - ústazdar, yaghny mektep, balabaqsha újymdaryn jazdyrugha bar kýshimizdi salyp, olar ýshin oqu qúralyna kómekshi bolar tәlimdik dýniyelerdi jazugha, qamtugha tyrysamyz. Ásirese, belgili ghalym, pedagogika ghylymdarynyng doktory, professor - Ádibay Tabyldy aghamyzdyng túraqty jýrgizetin "Ádep әlippesi" aidaryna degen súranys óte kóp. Qalay bolghanda da  "IYgilik" jurnaly tabys kózine emes, qay buyngha da jaramdy bolar dýniyege ainalsa degen niyetpen "qarajat" qiyndyqtarymen qasqayyp túryp kýresip kelemiz.

 

- "IYgilik" jurnaly otbasygha arnalsa da, әielder taghdyryna baylanysty maqalalar kóberek jazylady eken? Demek, jabyqqan-taryqqan qyz-kelinshekterden hattar kóp keletin shyghar?

- Jurnalymyzda otbasynyng úiytqysy - әiel taghydrynyng kóbirek jazylatyny ras. Óitkeni әielsiz birde-bir otbasyn elestetu mýmkin emes. Búl jerdegi maqsatymyz - erkekterding rólin kólenkede qaldyru emes, kerisinshe әielderimizding mereyin kóteru arqyly otbasynyng túraqtanuyna sebepker bolu. Nege deseniz, eger ýide әielding qabaghy ashyq bolyp, kónili jaylansa onda sol ýiding egesining de, bala-shagha men kelip-keter tughan-tuystyng da jay-kýii bolmay ma?

Redaksiyamyzgha hattar legimen kelip jatyr dep ótirik aita almaymyn. Dese de osy 5 jyldyng ishinde aldyma týrli jaghdaymen birneshe kelinshek keldi. Qolymnan kelgenshe jәrdem berdim. Onyng bәrin maqtanghanday bolyp qaz-qalpynda әngimelep  qayteyin. Otbasylyq basylym ashyp otyrghan song eng bolmasa taryqqan bir otbasyna kómek bere almasan, onda osynday auyr jýkti ózine mindetteuding ne qajeti bar?

 

- "Bala әlemi" atty aksiyalarynyz jayynda estip edik?

- Óziniz jaqsy bilesiz, bizding basty oqyrmandarymyz bolyp otyrghan ziyalylar men ústazdardyng ómiri mol qarajaty bolmaghan. Al olargha әkimshilik tarapynan beriletin núsqaular men tapsyrystardyng da shash-etek ekendigi de elding bәrine belgili. Sondyqtan da júrtty jazylymgha shaqyryp qinay bermeyik degen niyetpen 2007-2008 jyldardan bastap redaksiyanyng jeke qarajatynan "Bala әlemi" aksiyasyn jýrgizip, alghash ret Almaty qalasyndaghy -  balalargha arnalghan arnauly mekemelerge (Jetim balalar ýii, mýgedek balalar ýii sekildi) 1 jyldyq jazylym úiymdastyrdyq. Kelesi jylynda Almaty qalasy men Almaty oblysy, Ontýstik Qazaqstan oblysyndaghy osynday arnauly mekemelerdi qamtydyq. Búl bastamagha jurnal betine shyghyp jatqan óner iyeleri men mekeme basshylary da airyqsha qoldau kórsetti. Olardyng ishinde osy aksiyamyzgha túraqty qatysyp kele jatqan aghamyz - Eskendir Hasanghaliyev pen Doriko hanymdy erekshe atay alamyz.

Biyl barlyq oblystaghy Balalar qúqyqtaryn qorghau departamentterin jazdyrdyq. Óitkeni olar balalarmen tyghyz qarym-qatynas jasaytyn mekeme bolghandyqtan, bizding enbegimiz osy ókilettik mekeme arqyly tanys bola berse degen niyet edi. Búl aksiya qarajattyng artyqtyghynan úiymdastyrylyp kele jatqan joq. Bizding baghytymyz da, maqsatymyz da - otbasylyq týsinik qalyptastyru bolghandyqtan, otbasy degen úghymnyng bala sanasyna sәby kezinen egiluine tamshydayyn ýles qosu.

 

- Ángimenizge rahmet, Meruert hanym!

Súhbattasqan Maqpal Ysqaqova


«IYgilik» jurnalynyng jaryq kórgen kezekti jariyalanymynan sizder tómendegidey maqalalardy oqy alasyzdar:

• Adamnyng asyl paryzy

• Qysqa tolqyndaghy oilar

• Tóreshi bolu onay emes...

• Qarttarym - asyl qazynam emes pe?

• Patsha kónildi qazaqtyng әielderi-ay..!

• Elim degen erlerimiz

• Áyel jәne otbasy turaly ósiyetter

• Júrt qúrmetinde jýrgen aqsaqal

• Sahnanyng has súluy

• Bilimning biyigine úmtylghan bilim ordasy

• Erding kórki elmenen

• Namystyng qúly bolghan batyr

• Qazaqtyng ayauly qyzy bolyp qala beremin

• Kelinshekterge kenes

• Halyqtyq emning qúpiyalary

• Áyel tendigi bizge ne berdi?

• Elu jylda bas qosu - er jasyna esep beru

 

 

Jazylu baghasy:

Ólkelik qalalar ýshin

1 aigha - 215,68,

6 aigha - 1294,08,

12 aigha - 2588,16.

Audan, auyldar ýshin

1 aigha - 219,15,

6 aigha - 1314,09,

12 aigha - 2629,08.

Almaty qalasy boyynsha

1 aigha - 209,75,

6 aigha - 1258,05,

12 aigha - 2517,00.

Bizding meken-jayymyz:

Almaty qalasy, 050050

Polejaev k-si 30 a, 27 ofiys .

Tel. 8 (727) 328-97-48

Tel./faks: 8 (727) 2 33-35-42,

8 (705) 2680424

 

 

0 pikir