Júma, 29 Nauryz 2024
Biylik 6853 0 pikir 29 Sәuir, 2014 saghat 11:49

ELDER BIRLIGI – HALYQTAR YRYSY

28-04-05

Preziydent­ting Mәskeu memlekettik uniyversiytetinde sóilegen sózin telearnalardan kórip,

tyndaghan qazaqstandyq-tardyng ortaq oiy osynday

Birlesken úmtylys

Arystan Gazaliyev

Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Á.Nazarbaevtyng Mәskeu memlekettik uniy­ver­­siytetinde sóilegen tereng ma­ghynaly sózin uniyver­siy­te­timizding oqy­tushylary men stu­dentteri arnauly auditoriya­da zor yqy­laspen tyndady. Ataqty bi­lim ordasy újymy aldynda El­basynyng sóz arqauyn Euraziyalyq eko­nomikalyq odaq qúryluyna arnap, búl kýndegi osynau ózekti mәselege baylanysty boluy erekshe ynta tughyzdy.Shyndyghyn aitqanda, barsha qazaqstandyqtardy tol­ghantqan oilar býkpesizdigimen de, saliqaly salmaqtyghymen de kónilden shyqty. Sózde nazar audartylghanday, Euraziyalyq ekonomikalyq odaq erkindik pen tendik ústanymdary negizinde qúraluy tiyistigi óte oryndy úsynys dep esepteymiz. Odaq­qa mýshe ýsh elding ózindik ekonomikalyq erekshelikteri eskerilip, sharuashylyq bayla­nystargha birdey jaghday jasalu qajettigi dúrys talap.

Býgingi damugha, inter­grasiyalyq qarym-qatynasty terendetuge euraziyalyq kenis­tiktegi jana baghyttyng keleshegi keng bolmaq­tyghy anyq. Ol elimizding ekonomikasyn odan sayyn algha bastyratyn jol. Osy orayda birlesken úmtylys taghy bir ekshelip, sarapqa salynuy óz ústanymymyzdyng berik­tigin kórsetti.

Arystan GhAZALIYEV,

Qaraghandy memlekettik

tehnikalyq uniyversiytetining rektory, ÚGhA akademiygi.

Adamgershil sipatta atap kórsetildi

Aytimov

Preziydent Núrsúltan Nazar­baevtyng M.V.Lo­monosov atyndaghy Mәs­keu memlekettik uniy­ver­siytetinde sóilegen tamasha da tartymdy sózi Euraziyalyq eko­nomikalyq odaqtyng búghan deyin kóp­shilik ýshin bey­mәlimdeu bolyp kelgen gumanistik qyrlaryn ashyp beruimen erekshelendi. Ay­talyq, Mәskeu mem­le­kettik uniy­­ver­­­siytetining As­ta­­­­­na­da ashylghan filia­ly Qazaqstan men Re­sey­ding ghylym men bilim sa­lasyndaghy ózara bay­la­nystargha septigin tiygiz­ge­ni, osy arqyly fiy­lial­dyng qyzmeti jana maz­múngha ie bolghany atap ai­tugha tú­rarlyq jayt.

Al aldaghy ailarda qol qoyylady dep kýtilgen Eura­ziyalyq ekonomikalyq odaqtyng ózge elderge ýl­gi bola bilui kerektigi jó­nindegi Elbasy talaby da óte asqaq. Búl, sóz joq, ýlken jauapkershilik. Múnday iste úsaq-týiek atymen bol­­maugha tiyis. Óitkeni, kez kelgen bolmashy qa­te­lik nemese týimedey kemshilik ortaq iske orasan zor núqsanyn keltirui mýmkin. Euraziyalyq eko­nomikalyq odaqtyng qa­taryna kiru sol memleket ýshin tiyimdi bolatynyn dәleldeu de onay is emes.Alayda, soghan qaramastan, Euraziyalyq ekonomikalyq odaq qaghidalary ózining tolyqqandy bitim-bol­mysyn tanytuy ýshin biz osylay isteuimiz kerek, dedi Elbasy.

Euraziyalyq ekono­miy­kalyq odaqtyng ar­ghy astarynda taza ekono­mikalyq integrasiya zandylyqtary túrghanymen búghan qa­ty­sushy memleketter bir-birining tarihynan, әde­biyeti jәne mәdeniyetinen týsinik-habary az bolsa Euraziyalyq ekonomikalyq odaq talaptary tolyqqandy kýiinde bola almas edi. Yaghni, integrasiya ýrdisine qatysushylar ózara bir-birining memlekettik til­derin qoldanuy kerektigin de eske saldy Elbasy. Son­day-aq, Núrsúltan Ábish­­úlynyng sózinde aitylghan búl qaghiy­dalar da mәskeulikter tara­py­nan týsinistikpen qabyl­danghany qanday ghaniybet.

Memleket basshysynyng qazaq jәne orys, aghylshyn tilderin birinshi synyp­tan bastap oqytu, eura­ziya­lyq habar taratu qú­rylymdarynda mem­le­kettik tildi qoldanu qa­­jet­tigi jóninde ait­qan­dary da jana ekonomiy­ka­lyq odaqtyng adamgershil siy­patyn odan әri aighaqtay týsedi.

Aqserik ÁYTIMOV,

Qazaqstan  Respublikasynyng qúrmetti injeneri.

 ORAL.

Uniyversiytetter baylanysy nyghayady

Mamraev B.-1

Qazaqstan men Resey ejelden kórshilik haqymen alys-beris, barys-kelisti terendetken elder. Eki elding arasynda әuelden әriptestik, iskerlik baylanys ornyqqan bolsa, endi mine, sol araqatynasymyz euraziyalyq yqpaldastyq týrinde búrynghydan da terendey týskeli otyr. Elbasy Núrsúltan Nazarbaev búl iydeyany búdan 20 jyl búryn kóterip edi. Kóptegen sarapshylar men sayasatkerler sol kezding ózinde euraziyalyq yqpaldastyqtyng ómirshendigin әr qyrynan saralady.

Euraziyalyq yqpal­dastyqtyng jemisi eko­no­mikanyng әr salasynda ghana emes, sonymen bir­­ge, ghylym men bilimdi bir­lese damytuda da kórine bas­tauy tiyis. Núrsúltan Nazarbaev búl mәselege M.V.Lomonosov atyndaghy Mәskeu memlekettik uniy­versiytetinde sóilegen sózinde jәne bir ret nazar audardy. Elimizding jana elordasynda 2001 jyldan beri MMU-dyng qazaqstandyq filialy júmys jasaytynyna toqtalghan Preziydent: «Sonyng arqasynda búrynnan tarihy baylanysy bar Qazaqstan men Reseyding ghylymy bilim baylanystary býginde jana mazmúngha ie boldy», dep atap ótti.

Eki elding joghary bilim beru jýiesindegi baylanys­tar shekaralas ónirlerde de qarqyn alyp keledi. Sonyng bir dәleli retinde Resey Federasiyasyndaghy Astrahani memlekettik teh­nikalyq uniyversiytetimen su resurstaryn jәne eko­logiyalyq mәselelerdi te­rendete zertteu jýr­gi­­zu jóninde kelisim­shart jasadyq. Astra­hani memlekettik uniy­ver­siy­­tetimen de ty­ghyz bay­la­­nys ornatqa­nymyzdy aita alamyz. Keybir ma­man­dyqtar boyynsha ma­gistrlerdi eki joghary oqu ornynda da oqytu jóninde ortaq mәmilege toqtadyq. Sonan song magistranttargha qos diplom beriledi. Jәne byltyrdan beri bizding uniyversiytetimizde Reseyding ghylymy men mәdeniyeti ortalyghy júmys jasay­dy. Al aldynghy jy­ly Qazaqstannyng mә­de­niye­­ti men ghylymyn re­seylikterge keninen tanytatyn ortalyq Reseyding Qalmaq memlekettik uniy­versiytetinde ashylghan bolatyn. Eki elding oqu oryn­daryndaghy ortalyqtar ózara ghylymi, mәdeny baylanystardy nyghaytugha basymdyq berumen birge, uniyversiytetter arasyndaghy oqu ýderisining útqyrlyq, birlesken ghylymy jobalar jasau baghytyndaghy zaman talaptaryna say jú­mystardy jandandyrugha yqpal etedi.

Shekaralas oblystardaghy joghary oqu oryndarynyng әriptestik baylanysy ayasynda studentter almasu jolgha qoyyldy. Ghylymy jobalardy iske asyrudaghy tәjiriybelerimizben de bóli­sip túramyz. Búl bәsekege qabi­letti mamandar dayyndau­da óz jemisin beretindigi dausyz.

Beybit MAMYRAEV,

H.Dosmúhamedov atyndaghy Atyrau memlekettik uniyversiytetining rektory, professor.

ATYRAU.

Bayypty baghdar

Farzana

Býginde elimiz ýshin halyq­aralyq qarym-qatynastardy damytu óte ózekti bolyp otyr. Onyng ishinde keshegi tarihy kezender qalyptastyrghan, bú­rynnan bir-birimizdi biletin memleketter arasyndaghy әleu­mettik-ekonomikalyq әrip­tes­tikting orny erekshe.

Elbasy Núrsúltan Nazar­baevtyng Mәskeu memlekettik uniyversiytetindegi student-jas­tar aldynda sóilegen sózinde qoghamda kópten beri týrli pi­kir tughyzghan Euraziyalyq eko­no­mikalyq odaq ayasyndaghy integrasiya jan-jaqty aityldy. Memleket basshysy Resey Federasiyasynyng astanasynda atalghan odaqtyng naryqtyq-ekonomikalyq túrghydan tiyim­diligin jan-jaqty taldap berdi. Sonday-aq, búrynghy Kenes Oda­ghynyng «janghyruy» turaly alypqashpa sózderding negizsiz ekenin jetkizdi.

Múnyng bәri bizding eki el arasynda qalyptasqan dostyq baylanystardy odan әri nyghayta týsuge septigin tiygizedi. Óit­keni, Resey men Qazaqstan joghary oqu oryndarynyng arasynda tyghyz baylanys bar. Shyghys ónirindegi oqu oryndary da Reseyding ob­ly­symyzben shektesetin subek­tilerinde ornalasqan oqu oryndarymen ózara tәjiriybe almasyp, eki el jastary tan­daghan mamandyqtarynda bilim alyp jatyr. Yaghni, shyghys­qazaqstandyq jastar Altay aimaghynda, reseylik jastar Shyghys ónirinde bilim aluyna barlyq mýmkindikter jasalghan. Búl – Elbasy Núrsúltan Nazar­baevtyng bastamasymen qúrylyp jatqan euraziyalyq integrasiyanyng is jýzindegi tiyimdiligin kórsetedi.

Sonday-aq, Preziydent só­zinde ghylymiy-tehnikalyq әrip­testikti jetildiru, nanoteh­no­logiya, gendik injeneriya siyaq­ty manyzy zor jetekshi ghy­lymdardyng elimizding iyn­dus­triyalandyruynyng jana kezenin jýzege asyrugha mol paydasy bar ekenin erekshe atap ótti.

2007 jәne 2009 jyldary uniyversiytetimizde bir top ghalymdardyng qatysuymen «Tәuelsiz Qazaqstannyng túnghysh Preziydentining kelbeti» atty qos tilde jaryq kórgen jinaq avtorlarynyng biri retinde Elbasymyzdyng elimizdi bayypty baghdarmen bolashaqqa bastap kele jatqanyn bayqaugha bolady.

Farzana AHMETJANOVA,

S.Amanjolov atyndaghy Shyghys Qazaqstan memlekettik uniyversiytetining professory.

Jana kezender bastauy

Foto K.Musyrmana

Memleket basshy­sy Núrsúltan Nazar­baev­tyng reseylik ghy­lymy qoghamdastyqtyng biyik minberinen «Mem­leketterding Eura­ziyalyq odaghyn qúru turaly» jo­bany úsynghanyn qa­zaq­standyqtar úmyta qoyghan joq. Sol kezdegi tarihy oqighalargha kuә­gerlerding biri retinde men Preziydentting MMU-degi sózin zor yj­dahatpen tyndap, elder arasyndaghy túr­pa­ty ózgeshe sau­da-eko­no­mikalyq ynty­maq­tas­tyqtyng mýlde jana stra­tegiyasynyng ózge­lerge ýlgi retinde úsy­nyl­gha­nyn erekshe shabytpen estip-bildim.

Songhy 20 jyl Elba­symyz belgilep bergendey, euraziyalyq iyn­tegrasiyalyq damudyng jana kókjiyek­terin ai­qyndap bergen belesti kezenderge toly boldy. Osy uaqyt ishinde Pre­ziydentimizding alysty boljay biletin kóregendik, súnghylalyq sayasatkerligi taghy bir qyrynan tanyl­ghanyn qalyng júrtshylyq qapysyz úqty. Biz býgingi kýni Núrsúltan Ábishúlyn euraziyalyq jobanyng bas arhiytektory retinde zor maqtanysh tútamyz. Óitkeni, bir kezderi mәngi aiyrylmastay, ydyramastay kóringen Kenes Odaghynyng odan әri post­kenestik kenistikting saya­sy jәne ekonomikalyq ornyqtyrudyng inte­gra­siyalyq iydeyalaryn ai­qyn batyldyqpen úsynghan EEO jobasy bólinuding emes, keri­sin­she, biriguding basym qaghidattaryn belgilep ber­genin qazir әlemdik qauymdastyq moyyndap otyr.

Elbasymyzdyng sol kezdegi batyl bastamasy býginde ómir shyndyghyna ainalyp, inte­grasiyalyq modeliding jana ýlgisin týzip berdi. Onyng ai­qyn mysalyn Keden odaghy jәne Birynghay eko­nomikalyq kenistik jý­yesinde bir-birimen tyghyz әriptestik qarym-qatynasta, birtútas na­ryq kenistiginde sauda-óndiristik ýderister baghy­tynda ózara týsi­nistik, jauapkershilikting qolje­timdi ýlgisin tanytyp kele jatqan ýsh memleketting jetekshi rólinen aiqyn angharugha bolady.

Meninshe, býgingi kýni joghary dengeyge kó­terilgen euraziyalyq integrasiya modelinen sayasy astar izdeuding esh qajeti joq. Elimiz óz yrghaghymen damyp ke­ledi. Onyng jarqyn ýl­gilerin barlyq saladan keziktiruge bolady. El­basymyz Mәs­keuding tó­rinde sóilegen sózinde atap ótken­dey, Euraziyalyq eko­no­­­mikalyq odaq qúru­dyng bas­ty maq­sa­ty ege­men­dikke qol súghyl­may­tyn, er­kin­­dilik qaghiy­dattaryna negiz­delgen oi-pi­kir­ler­ding ýndesuimen erek­she­lenedi.

Kәribay MÚSYRMAN,

Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi,

Soltýstik Qazaqstan oblystyq mәslihatynyng deputaty.

 PETROPAVL.

Týitkil tústardyng týiinin sheship aitty

DSCN0053

Elbasy Núrsúltan Nazarbaev M.V.Lomonosov atyndaghy Mәskeu mem­le­kettik uniyver­siyte­tin­de sóilegen sózinde júrt­shylyq kóni­linde jýr­gen kýrdeli mәselelerding týiinin sheshkendey boldy. Onda Kenes Odaghyna qayta oraludyng bolmaytyny qadap aityldy. Óitkeni, Keden odaghy qú­rylghan kezde búl Kenes Odaghyn qayta qúrugha apa­ratyn jol degendi ait­qandar az bolmaghan. Elbasy mәskeulikterding aldynda búrynghy qamytty qayta kiiding bolmaytynyn ashyp aitty. Tәuelsizdik bar­ly­ghymyzgha da qymbat.

Ekinshiden, Núrsúltan Ábishúlynyng Euraziyalyq odaqtyng basqarushy organdaryn Astanagha ornalastyru turaly aitqan oiy da búryn qúramynda bolghan elderding eshqaysysy da Kenes Odaghyna qayta oralmaytynyn dәleldeydi. Euraziyalyq ekonomikalyq odaq turaly bastama kó­tergen kezde-aq múny saya­sy odaq dep týsingender boldy. Búl sayasy emes, taza ekonomikalyq odaq, ten, tәuelsiz elderding integrasiyasy. Kórshilermen, jalpy alys-jaqyn shet elding qaysysymen bolsa da alys-beris jasau kerek. Halqymyz «adamnyng kýni adammen» degen emes pe? Memleketter de bi­rining keregin birinen alyp, qarym-qatynas jasasa, eki jaqtyng da joghy tý­gendeledi. Búl olardyng eko­nomikalyq-әleumettik damuyna jol ashady. Elbasy әrdayym aityp jýrgen «aldymen – ekono­mika» úghymy búl joly ta­ghy da dәleldedi.

Memleket basshysynyng Ukrainadaghy jaghdaygha baylanysty oilary ony tyndaghan kimning de bolsa kókeyindegini dóp basty dep oilaymyn. Ol ukrain halqynyng taghdyryn tek ukraindar ghana sheshe alatynyn, oghan syrttan eshkimning aralaspauy kerektigin aitty. Búl naghyz әdiletti tújyrym emes pe? Dәstýri, tili, di­li, jeri, suy bólek elge syrt­tan qalay óz degenin tanugha bolady? Elbasynyng sózinen bireuding isine aralaspa, tek ýlgindi kórset degen halyqtyng danalyq emeurinin týsingendey boldym. Preziydentting búl oiy Qazaqstan ústanghan sayasat dep týsingenimiz abzal.

Erkin ÁBIL,

Qostanay memlekettik pedagogikalyq institutynyn  prorektory,  tarih ghylymdarynyn 

doktory.

QOSTANAY.

"Egemen Qazaqstan" gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3551