Beysenbi, 18 Sәuir 2024
Janalyqtar 3045 0 pikir 29 Qarasha, 2013 saghat 04:45

Qazaq kóshining toqtauynyng 10 sebebi

(Halyq uәkilderining qúryltayynda oralman jәne jat júrttaghy qandastar
turaly jasalghan bayandama)

Qúrmetti qúryltay uәkilderi jәne de otanyna, últyna degen shynayy mahabbatymen kelip otyrghan barlyq últjandy qazaq azamattary. Býgin men sizderdi ata júrtyna oralghan qandastarymyz atynan, osy qúryltayda kóp dauyspen maqúldanghan «Qazaq últtyq kenesi» úiymynyng qúrylghandyghymen qyzu qútyqtaymyn!

Jana úiym algha qoyghan týrli maqsattaryna jetedi degen senimdemin әri osy qúryltayda – qazaq biyligin , qazaq kóshine jasalyp otyrghan týrli kedergilerdi alyp tastap, kóshting irkilissiz, bayandy boluyna at salysugha shaqyra otyryp, tómendegi 10 týrli talap – tilekti ortagha koymaqpyn:

Álemning 40-qa tarta elinde 5 mln-nan astam qandasymyz túrady. Olardyng 1 mln-y ata júrtyna oraldy dep bórkimizdi aspangha atyp maqtanghanymyzben, 20 jylda tek olardyng ósimi ghana oraldy. Demek 5 mln. qandasymyz ornynan qozghalghan joq degen sóz.
«Bos jer jau shaqyrady» degen atadan qalghan asyl sóz bar. Úlan – baytaq jerimiz әlem kartasynda 9-orynda, al halqymyz 16 – aq millionnan asady. Osy kiyeli jerimizdi qorghaytyn, әri ata júrty - qazaq elining damuyna qasyqtay qany, shybynday jany qalghansha, óz ýlesterin ayamaugha ant etip otyrghan, jat júrttaghy qandastarymyzdy kóptep tartuymyz kerek.
Qazaq kóshi toqtady, onyng da týrli sebepteri bar.


(Halyq uәkilderining qúryltayynda oralman jәne jat júrttaghy qandastar
turaly jasalghan bayandama)

Qúrmetti qúryltay uәkilderi jәne de otanyna, últyna degen shynayy mahabbatymen kelip otyrghan barlyq últjandy qazaq azamattary. Býgin men sizderdi ata júrtyna oralghan qandastarymyz atynan, osy qúryltayda kóp dauyspen maqúldanghan «Qazaq últtyq kenesi» úiymynyng qúrylghandyghymen qyzu qútyqtaymyn!

Jana úiym algha qoyghan týrli maqsattaryna jetedi degen senimdemin әri osy qúryltayda – qazaq biyligin , qazaq kóshine jasalyp otyrghan týrli kedergilerdi alyp tastap, kóshting irkilissiz, bayandy boluyna at salysugha shaqyra otyryp, tómendegi 10 týrli talap – tilekti ortagha koymaqpyn:

Álemning 40-qa tarta elinde 5 mln-nan astam qandasymyz túrady. Olardyng 1 mln-y ata júrtyna oraldy dep bórkimizdi aspangha atyp maqtanghanymyzben, 20 jylda tek olardyng ósimi ghana oraldy. Demek 5 mln. qandasymyz ornynan qozghalghan joq degen sóz.
«Bos jer jau shaqyrady» degen atadan qalghan asyl sóz bar. Úlan – baytaq jerimiz әlem kartasynda 9-orynda, al halqymyz 16 – aq millionnan asady. Osy kiyeli jerimizdi qorghaytyn, әri ata júrty - qazaq elining damuyna qasyqtay qany, shybynday jany qalghansha, óz ýlesterin ayamaugha ant etip otyrghan, jat júrttaghy qandastarymyzdy kóptep tartuymyz kerek.
Qazaq kóshi toqtady, onyng da týrli sebepteri bar.

1.Qazirgi kezde Ýkimet pen Parlamentte jatqan oralman qandastarymyzgha beriletin kvotany toqtatu, olargha azamattyq berudi 5jylgha deyin sozudy qamtyghan «Enbek migrasiyasy turaly» zang jobasy sózsiz keri qaytaryluy kerek dep bilemiz. Búl zang jobasy últqa jasalghan qastandyq jәne últty ekige bólip qaraushylyq dep týsinemiz.
2.Elbasynyng oralmandardy soltýstik aimaqtargha ornalastyru oiyna kelisemiz, biraq búl jaghday «Núrly kósh baghdarlamasyn»-day bylyqqa aparmasa bolghany. Oralman qonystanatyn eldi mekennin mektep, auruhana, jol, toq, auyz su, poshta t.b qamtyluy, egistik, shabyndyq-jayylym jerleri berilui, әri ósimsiz qaryz, júmyspen qamtylu jaqtary memlekettik baghdarlamalar negizinde qarastyryluy kerek dep bilemiz.

3.Búrynghy ishki ister ministirligine qarasty kóshi-qon komiyteti oralmandargha azamattyq jәne kvota beru júmysymen ainalysqan.
Osy komiytet azamattyqqa dokument jinaghan oralmandardan túrghylyqty elining azamattyghynan shyghyp kel jәne sottalmady degen qaghaz әkel degen siyaqty qandastarymyzdyng týrghan elinin zanyna qayshy keletin, qisynsyz qaghazdar talap etip, oralmandardyng azamattyq aluyna kedergi jasap keldi.Taghy da ótinerimiz – ýkimet janynan arnayy kóshi-qon agenttigi qúrylyp, oralmangha qatysty barlyq júmystar osy agenttikke jýktelse.

4.Jat júrtaghy 5million qandastarymyzdyng kóbisi Qytay men Ózbekstanda túrady. Jaqynnan beri, búl elderde qazaq tildi mektepter Qytay jәne Ózbek tildi mektepterge qosylyp jiberilgen sóitip, osy elderde últsyzdandyru (assemilyasiya) sayasaty tez qarqyn men jýrilude. Búghan bizder erekshe alandaulymyz.

5.Qazaqstangha oralghan qandastarymyzgha, tirkeuden bastap azamattyq alu jәne taghy basqa jaqtardaghy qaghazbastylyq jenildetse. Izrayli, Germaniya, Resey memleketteride sheteldegi óz qandastaryn kóptep shaqyruda. Bizdin qazaq ýkimeti – nege qandastaryn shaqyru, azamattyq beru, kómektesu, beyimdeu jaghynda osy elderden arttamyz? Olardyng ozyq tәjiriybelerin nege ýlgi etip almasqa!

6.Shetelden keletin qazaq studentterine kvota 2 payyz (1400 oqushy) ghana, ony nege 5 payyzgha kótermeske? Ári olardyng uniyverstetterde jýrip, azamattyq aluy qamtamasyz etilse. Sóitip uniyversiytetti bitire sala júmysqa ornalasyp ketuine jol ashylsa.

7.Qytaydyng Ýrimji qalasynan Qazaqstannyng mәdeny ortalyghy ashylsa.

8.Elge oralghan qandastarymyzdyng ishinde, joghary bilimdi týrli kәsip iyeleri bar. Osy mamandardy júmyspen qamtu joldary qarastyrylsa.

9.El preziydenti jylyna bir ret, shetel qazaghy uәkilderin qabyldap olardyng mún-múqtajyn, talap–tilek, úsynystaryn sheship otyrsa.

10.Qazaqta «Shymshyq soysa da qasapshysy soysyn» degen ataly sóz bar, Kóshi-qon komiyteti nemese Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynyng birinshi nemese ekinshi orynbasary sózsiz elge oralghan oralman ókilinen shyqqan – jas, tәjirbiyeli, batyl, ziyaly azamattardan boluy kerek. Sonda ghana Kóshi-qon nemese «qauymdastyq» júmysyna jan bitip, sheteldegi qandastarymyzben baylanysymyz terendeydi. Ári ata- júrtyna, aryp- sharshap oralghan aghayynnyng talap-tilekterining iske asuyna mýmkindik tuyp, qúzyrly organdardyng esigin tozdyratyn eski әdetti bolghyzbaugha bolady.

Jogharydaghy atalghan 10 týrli mәselening manyzy zor bolghandyqtan, jat júrttaghy – jahandanu zamanynda, assimilyasiyagha úshyrau aldynda túrghan 5 mln. qandasymyzdyng últ retinde saqtalyp qaluyna әri ata - júrtyna alansyz oraluyna Qazaq ýkimetining kóptep kómektesuin, sonymen birge qandastarymyzdyng azamattyq aluyn barynsha jenildettilgen týrde atqarularyn súraymyz.

Respublikalyq «Otandas – El»
qoghamdyq birlestiginin
bas hatshysy
Qayrat Baytollaúly

Abai.kz

0 pikir