Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 6591 0 pikir 30 Mausym, 2013 saghat 21:52

Qazaq jerindegi Resey poligondary jabylsyn!

Múhtar Tayjan bastaghan bir top azamat Batys Qazaqstan oblysy aumaghyndaghy Reseyding әskery poligondaryn jabudy talap etip otyr. Osyghan oray, ótken aptada baspasóz mәslihatyn ótkizip, mәlimdeme jasady.

Tómende mәlimdemening mәtini men baspasóz mәslihatynyng beynematerialyn jariyalap otyrmyz. Al, jogharydaghy suretter de Reseyding әskery poligondarynda ótkiziletin synaqtardan zardap shekken adamdar, bauyrlarymyz!

Abai.kz

 

Múhtar Tayjan bastaghan bir top azamat Batys Qazaqstan oblysy aumaghyndaghy Reseyding әskery poligondaryn jabudy talap etip otyr. Osyghan oray, ótken aptada baspasóz mәslihatyn ótkizip, mәlimdeme jasady.

Tómende mәlimdemening mәtini men baspasóz mәslihatynyng beynematerialyn jariyalap otyrmyz. Al, jogharydaghy suretter de Reseyding әskery poligondarynda ótkiziletin synaqtardan zardap shekken adamdar, bauyrlarymyz!

Abai.kz

 

Resey Federasiyasynyng Qazaqstan Respublikasy aimaghyndaghy әskery poligondary jergilikti túrghyndargha orasan ziyan keltirude. Poligondarda synaqtan ótkizilip, jarylyp jatqan zymyrandardyng qaterli uy qarapayym halyqqa әser etude.
Reseyding Kapustin Yar әskeriy-synaq poligonyna Qazaqstan-Resey halyqaralyq kelisimi boyynsha Batys Qazaqstan oblysynyng Bókeyorda jәne Janqala audandary aimaghynan 1,456 mln gektar jer berilgen.
Kapustin Yar jәne Azghyr poligondarynda jýrgizilip kele jatqan 55 jyl boyghy synaqtar kezeninde búl aimaqta densaulyghy syr bermegen adam qalmaghan deuge bolady. Sәby ólimi oblystyq kórsetkishten 1,5 esege joghary. Balalar men jasóspirimder arasyndaghy auru jóninen keybir derekterde 100 000 adamgha shaqqanda 88 638 jannyng syrqaty bary belgili bolghan. Poligon aimaghyna kiretin jerlerdegi halyq arasynda týrli qaterli isikterding kóbengi bayqalady.
Aldyn ala jasalghan radioekologiyalyq zertteuler nәtiyjesine qaraghanda BQO-nyng ontýstik óniri radionuklidtik jәne auyr metalldarmen ulanghany, onyng aua men topyraqqa, sugha, sol arqyly jergilikti halyqqa zalaly anyqtalyp otyr. Qaratóbe, Qaztalov, Janqala, Taypaq, Bókeyorda audandaryndaghy barlyq su kózderi radionuklidtik jәne auyr metalldarmen ulanghany kesirinen ishuge, paydalanugha jaramsyz. Niykeli, qorghasyn, marganes, kobalit siyaqty asa ziyandy qúramdar rúqsatty mólsherden jýzdegen ese joghary.
Batys Qazaqstan aimaghyndaghy januarlar әlemi de búl poligondar zardabyn shegude. Týsiniksiz jaghdayda maldyn, jabayy kiyikterding jappay qyryluy әldeneshe ret kezdesken.
BQO ghana emes, Atyrau oblysynyng Qúrmanghazy jәne Qyzylqogha audandary aimaghy da reseylik Azghyr poligonynyng zardabyn 15 jyl boyy tartty. Azghyr polionynda resmy mәlimet boyynsha 17 ret yadrolyq synaq jýrgizilgen. Alghashqy synaq 500 shamaly túrghyny bar Azghyr auylynan 1,5 shaqyrym jerde 160 metr terendikte jasalghan. Synaqtan song 20 kýn boyyna jer betine 200 myng Kury radiaktivti gaz shyqqan. Al kelesi synaqtan song 9 kýn boyyna auagha gaz tarap onyng ólshemi 5,4 mln Kuriydi qúraghan.
Reseylik atomshylar odan keyingi jasalghan taghy da 5 joyqyn synaq-jarylystyng ziyany jóninde mәlimet bermey qoyghan. Qúpiyalanghan tórt jarylys alanqayynan ghana shyqqan radiaktivti gaz mólsheri 10 mln Kuriyden asyp ketken. Mamandardyng aituynsha, Azghyr poligonyndaghy jerasty synaq ýngirleri apatty jaghdayda. Olar asa uly radiaktivti týzilimge tolyp túr. Jer betine, adam paydalanatyn sugha, topyraqqa aralasu qaupi zor. Azghyr auyly manyndaghy seziyding rúqsatty mólsheri 220 ese, plutoniyding rúqsatty dengeyi 240 ese joghary. BÚÚ-nyng damu baghdarlamasynyng kómegimen jasalghan ghylymy zertteuler batys Qazaqstan aimaghynyng himiyalyq ulanugha úshyraghanyn dәleldep otyr.
Kapustin Yar jәne Azghyr poligondaryna jeri berilgen BQO, Atyrau oblystarynyng barlyq audandary ekologiyalyq apat aimaghyna jatugha tiyis ekenin densaulyq saqtau Ministrligining arnayy komissiyasy da dәleldep aityp otyrsa da biylik múny moyyndaghysy joq.
Azghyr poligony jerining astynan kómirsutegi qorlary tabylghany jónindegi derek - aimaqtyng ekonomikalyq tartymdylyghyna keri әser etpes ýshin biylikting halyq densaulyghyn bәske tigip otyrghany bayqalady.

 

0 pikir