Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 4912 0 pikir 29 Nauryz, 2013 saghat 09:11

Jat júrttaghy bes million qandasymyzdyng elge oralu sezimine selkeu týsirip almayyq!

QR Preziydenti N.Nazarbaevqa

QR premier-ministri S.Ahmetovke

 

Álemning 40-qa tarta elinde 5 millionnan astam qandasymyz túrady. Olardyng 1 milliony atajúrtyna oraldy dep bórkimizdi aspan­gha atyp maqtanghanymyzben, 20 jylda tek olardyng ósimi ghana oraldy. Demek, 5 miyl­lion qandasymyz ornynan qozghalghan joq degen sóz.

"Bos jer jau shaqyrady" degen atadan qalghan asyl sóz bar. Úlan-baytaq jerimiz әlem kartasynda 9-orynda, al halqymyz 16-aq millionnan asady. Osy kiyeli jerimizdi qorghaytyn, әri atajúrty - qazaq elining damuyna qasyqtay qany, shybynday jany qalghansha óz ýlesterin ayamaugha ant etip otyrghan jat júrttaghy qandastarymyzdy kóptep tartuymyz kerek.

Kórshi Qytayda 1,5 miyl­lionnan astam qandasymyz túrady. Ol eldegi qazaq mektepteri qytaytildi mektepterge ainalyp ketken. Endi kelesi 10 jylda, ol elden ana tilin tolyq bilmeytin, dýbәra qazaqtardy kóptep kezdestiruimiz mýmkin.

Qazirgi kezde kósh toqtady, onyng da әrtýrli sebepteri bar. Qytay jaghyn alyp qarasaq:

1. Áleumettik jaghdayy tómen otbasylaryna әrtýrli túrmystyq jәrdemaqylar taghayyndaudy iske asyruda.

2. Orta mektep bitirgen az sandy últ oqushylaryn qytaylar tyghyz qonystanghan ishki ólkelerge jiberip, olardy tegin oqytuda.

QR Preziydenti N.Nazarbaevqa

QR premier-ministri S.Ahmetovke

 

Álemning 40-qa tarta elinde 5 millionnan astam qandasymyz túrady. Olardyng 1 milliony atajúrtyna oraldy dep bórkimizdi aspan­gha atyp maqtanghanymyzben, 20 jylda tek olardyng ósimi ghana oraldy. Demek, 5 miyl­lion qandasymyz ornynan qozghalghan joq degen sóz.

"Bos jer jau shaqyrady" degen atadan qalghan asyl sóz bar. Úlan-baytaq jerimiz әlem kartasynda 9-orynda, al halqymyz 16-aq millionnan asady. Osy kiyeli jerimizdi qorghaytyn, әri atajúrty - qazaq elining damuyna qasyqtay qany, shybynday jany qalghansha óz ýlesterin ayamaugha ant etip otyrghan jat júrttaghy qandastarymyzdy kóptep tartuymyz kerek.

Kórshi Qytayda 1,5 miyl­lionnan astam qandasymyz túrady. Ol eldegi qazaq mektepteri qytaytildi mektepterge ainalyp ketken. Endi kelesi 10 jylda, ol elden ana tilin tolyq bilmeytin, dýbәra qazaqtardy kóptep kezdestiruimiz mýmkin.

Qazirgi kezde kósh toqtady, onyng da әrtýrli sebepteri bar. Qytay jaghyn alyp qarasaq:

1. Áleumettik jaghdayy tómen otbasylaryna әrtýrli túrmystyq jәrdemaqylar taghayyndaudy iske asyruda.

2. Orta mektep bitirgen az sandy últ oqushylaryn qytaylar tyghyz qonystanghan ishki ólkelerge jiberip, olardy tegin oqytuda.

3. Qytaydyng Shynjang ólkesining ortalyghy Ýrimji qalasyndaghy Qazaqstannyng vizalyq tәrtip bólimining bastan-ayaq qandastarymyzgha vizany kezekpen berip, әure-sarsangha saluynyng úzaq jyldargha jalghasuy. Jәne Qazaqstan tarapynyng ondaghy elshilikterining qandastarmen tyghyz baylanys ornata almauy.

Jogharydaghy mәseleler aghayyndarymyzdyng atajúrtyna oraluyna kóp kedergi keltirude. Degenmen, tarihy otany - Qazaqstangha kelgisi keletinderding sany az emes. Olarda arman bar da, dәrmen joq. Qazaqstan jaghy kóshi-qon júmysynda qa­ghazbas­tylyqtan jәne týrli kedergilerden aryla almay otyr. Sondyqtan da el preziydenti men ýkimetinen ótinerimiz:

1. QR Syrtqy ister ministrligi Qytaydyng syrtqy ister ministrligimen tyghyz baylanysta bola otyryp, ondaghy qandastardyng júmysyna ong yqpal jasauy kerek. Ásirese, Qytaydyng Ýrimji qalasyndaghy Qazaqstannyng vizalyq tәrtip bólimi qazaqtargha kezeksiz viza ashudy jәne kóshi-qonyna baghyt-baghdar silteudi jolgha qoysa.

2. Qytay jaghy sóz jýzinde: "Biz Qazaqstangha kóshemiz deushilerding jolyndaghy barlyq kedergilerdi alyp tastaghanbyz" degenimen, shyn mәninde oqu jasyndaghy balalargha tólqújat bermeydi. Endeshe, әke-sheshesinen balanyng bólinip qaluy syndy halyqaralyq qúqyq normalarynyng búzy­luyn qadaghalau negizinde 6-16 jasqa deyingi oqu jasyndaghy balalardy ata-anasynyng tólqújatyna birge tirkeudi qalpyna keltirse (búl tek Ile aimaghynda ghana atqarylyp otyr).

3. Qytaydyng "qos tildi oqytu" deytin baghdarlamasyna sәikes ondaghy qazaq mektepteri jappay jabyla bastady. QR Bilim jәne ghylym ministrligi Qytaydaghy qúzyrly organdarmen sanasa otyryp, olardyng qazaqtyghyn saqtaudyng әrtýrli joldaryn qarastyru qajet. Eng qúryghanda, Qytaydaghy qandastarymyzdyng balalary mektepterde qoghamdyq pәnderdi qazaq tilinde oqysa, al jaratylystyq pәnderdi qytay tilinde oqytsa da bolady.

4. Sheteldegi qandastarymyz shekaradan óterde, alyp ótetin әrtýrli auylsharuashylyq qúral-jabdyqtaryna, motorly kólikterine, tehnikalaryna Qazaqstan jaghy keden salyghyn eselep aluyn toqtatsa.

5. Qytaydyng Shynjang ólkesi Ýrimji qalasynan "Qazaqstan mәdeniyet ortalyghy" qúrylsa (Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghy berip otyrghan mәlimet shynayy emes).

6. Qazaqstangha oralghan qandastarymyzgha, tirkeuden bastap azamattyq alu jәne taghy basqa jaqtardaghy qaghazbastylyq jenildetilse. Izraili, Germaniya, Resey sheteldegi óz qandastaryn kóptep shaqyruda. Bizding Qazaqstan nege qandastaryn shaqyru, azamattyq beru, kómektesu, beyimdeu jaghynan osy elderden artta? Olardyng ozyq tәjiriybelerin nege ýlgi etip almasqa!

7. Qandastarymyzdyng kópshiligi eginshi-malshy bolghandyqtan, olardyng ýy saluyna әri egistik pen jayylym, jer telimderin aluyna tiyimdilikter jasalyp, tegin jer telimderi kezeksiz berilse. Qazirgi kezde auyl, audan әkimderine barsanyz, jer 49 jylgha jalgha berilip ketken dep manayyna jolat­qysy kelmeydi. Nemese úzaq merzimdi tirkeuge alyp 5-10 jyl kýttiredi.

8. Shetelden keletin qazaq studentterine kvota 2 payyz (1400 oqushy) ghana, ony nege 5 payyzgha kótermeske? Ári olardyng uniyversiytetterde jýrip, azamattyq aluy qamtamasyz etilse. Sóitip, uniyversiytetti bitire sala júmysqa ornalasyp ketuine jol ashylsa.

9. Búrynghy Ishki ister ministrligine qarasty kóshi-qon komiyteti oralmandargha azamattyq jәne kvota beru júmysymen ainalysqan. Osy komiytet azamattyqqa qújat jinaghan oralmandardan: túrghylyqty elining azamattyghynan shyghyp kel jәne sottalmady degen qaghaz әkel degen siyaqty qandastarymyzdyng týrghan elining zanyna qayshy keletin, qisynsyz qaghazdar talap etip, oralmandardyng azamattyq aluyna kedergi jasap keldi. Endigi enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligi osy kelensiz jaghdaylardy bolghyzbaydy dep bilemiz. Taghy da ótinerimiz - ýkimet janynan arnayy kóshi-qon agenttigi qúrylyp, oralmangha qatysty barlyq júmystar osy agenttikke jýktelse.

10. Qazaqta "Shymshyq soysa da qasapshysy soysyn" degen ataly sóz bar, Kóshi-qon komiyteti nemese Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynyng birinshi nemese ekinshi orynbasary sózsiz elge oralghan oralman ókilinen shyqqan - jas, tәjiriybeli, batyl, ziyaly azamattardan boluy kerek. Sonda ghana Kóshi-qon nemese "qauymdastyq" júmysyna jan bitip, sheteldegi qandastarymyzben baylanysymyz terendeydi. Ári atajúrtyna, aryp-sharshap oralghan aghayynnyng talap-tilekterining iske asuyna mýmkindik tuyp, qúzyrly organdardyng esigin tozdyratyn eski әdetti bolghyzbaugha bolady.

Jogharydaghy atalghan mәselelerding manyzy zor bolghandyqtan, sizderding osy hatpen tanysyp, búl jaygha aralasuynyzdy, sóitip, jat júrttaghy - jahandanu zamanynda, assimilyasiyagha úshyrau aldynda túrghan 5 million qandasymyzdyng últ retinde saqtalyp qaluyna әri atajúrtyna alansyz oraluyna kómektesulerinizdi ótinemiz.

Qayrat Baytollaúly, Respublikalyq "Otandas-el" qoghamdyq birlestigining bas hatshysy; Maqsútqan Dәleyúly, "Barkól bau-baqsha" seriktestigi, tútynu kooperatiyvining tóraghasy; Qarqyn Ramazanúly, Qytaydyng Qazaqstandaghy "Sinopiyk" kompaniyasynyng bólim mengerushisi; Erbolat Shәripúly, jeke kәsipker; Baqyt Shaghbanúly, oralman jәne taghy basqalar.

«Jas Alash» gazeti

0 pikir