Júma, 19 Sәuir 2024
Janalyqtar 3953 0 pikir 9 Qantar, 2013 saghat 07:58

Jastardyng diny sauattylyghyn arttyru kezek kýttirmeytin qajettilik

1992 jyldyng 15 qantarynda qabyldanghan  «Diny senim bostandyghy jәne diny birlestikter turaly» jәne 1995 jylghy zanda «Árkimning ar-újdan bostandyghyna qúqyghy bar», Árkimning ózining qay últqa, qay partiyagha, qay dinge jatatynyn kórsetuge nemese kórsetpeuge qúqyghy bar ekendigi aitylghan bolatyn. Osy zannan keyin әr týrli diny aghymdar elimizde payda bola bastady. Olardyng ishinde shetelden kelgen missionerlerde jeterlik. Statistikagha sýienetin bolsaq, qazirgi tanda diny birlestikterding sany  4558-ge jetip jyghylady. Biylghy Din ister agenttigi qatang tekseris jýrgizuining arqasynda olardyng sanyn 3088 azaytqan bolatyn. Áriyne, búl da 16 mln halqy bar elge ýlken kórsetkish. Qay dindi alyp qarasaqta, barlyq dinderding negizgi maqsaty jaqsylyq pen adamgershilkke tәrbiyeleu. Mysaly, Hristian dinining qasiyetti kitabynda  «Aspen atqandy taspen at», bireu betinnen úrsa ekinshi betindi tos degen siyaqty jaqsy minez qúlyqty, sabyrlyqty dәripteydi. Al Islam dininde sabyr men adamgershilikke qatysty Qúran ayattary men hadisterde jeterlik. Islam dinining ózi beybitshilik degen maghynany bildiredi ghoy. Qazirgi uaqytta búqaralyq aqparattar qúraldary nan kóretinimiz tek lankestik oqighalar men jarylystar. Islam dininde ekstremizm nemese terrorizm degen nәrseler joq ekeni anyq. Al qazirgi kelip jatqan islam aghymdary nemese basqa din aghymdary bolsyn kózdegen maqsattary basqa siyaqty.

1992 jyldyng 15 qantarynda qabyldanghan  «Diny senim bostandyghy jәne diny birlestikter turaly» jәne 1995 jylghy zanda «Árkimning ar-újdan bostandyghyna qúqyghy bar», Árkimning ózining qay últqa, qay partiyagha, qay dinge jatatynyn kórsetuge nemese kórsetpeuge qúqyghy bar ekendigi aitylghan bolatyn. Osy zannan keyin әr týrli diny aghymdar elimizde payda bola bastady. Olardyng ishinde shetelden kelgen missionerlerde jeterlik. Statistikagha sýienetin bolsaq, qazirgi tanda diny birlestikterding sany  4558-ge jetip jyghylady. Biylghy Din ister agenttigi qatang tekseris jýrgizuining arqasynda olardyng sanyn 3088 azaytqan bolatyn. Áriyne, búl da 16 mln halqy bar elge ýlken kórsetkish. Qay dindi alyp qarasaqta, barlyq dinderding negizgi maqsaty jaqsylyq pen adamgershilkke tәrbiyeleu. Mysaly, Hristian dinining qasiyetti kitabynda  «Aspen atqandy taspen at», bireu betinnen úrsa ekinshi betindi tos degen siyaqty jaqsy minez qúlyqty, sabyrlyqty dәripteydi. Al Islam dininde sabyr men adamgershilikke qatysty Qúran ayattary men hadisterde jeterlik. Islam dinining ózi beybitshilik degen maghynany bildiredi ghoy. Qazirgi uaqytta búqaralyq aqparattar qúraldary nan kóretinimiz tek lankestik oqighalar men jarylystar. Islam dininde ekstremizm nemese terrorizm degen nәrseler joq ekeni anyq. Al qazirgi kelip jatqan islam aghymdary nemese basqa din aghymdary bolsyn kózdegen maqsattary basqa siyaqty. Ósip, ónip kele jatqan elimizding tynyshtyghyn búzu, aramyzgha iritki salu. Múnday aghymdargha qara domalaq qazaqtarymyzdyng kirip ketip jatqany da qanshama.  Búl aghymdardyng jeteginde jýruine eki negizgi sebepti atap aitsaq bolady.

Birinshiden,  sauattylyq mәselesi. Yaghny diny sauattylyqtyng óte tómen boluy. Ekinshiden,  әleumettik jaghday. Materialdyq jaghynan dúrys qamtylmaghan kedey, memleketten ýmitin ýzgen otbasylardy materialdyq jaghynan qamtamasyz etemiz dep qyzyqtyru arqyly ózderining qataryna qosyp jatqandyghyn aitugha bolady. Áriyne, eldegi barlyq adamdy materialdyq túrghydan tolyq qamtamasyz etu mýmkin emes. Biraq eldi diny sauatty etuge bolady. Qazirgi diny rәsimder jasalatyn oryndargha baratyn bolsaq, ol jerdegilerding basym kópshiligi jastar. Dinge degen jastardyng qyzyghushylyghy kýnnen kýnge artyp kele jatyr. Endi sol jastarymyzgha dúrys baghyttaghy diny bilim jәne tәrbie beretin ata-analardyng diny sauatylyghynyng joqtyghy ashy bolsada ómir shyndyghy. Sondyqtan jastarymyzdyng diny sauatyn ashu qazirgi kezding ózekti mәselelerining biri bolyp otyr. Beyresmy derekter boyynsha 500 mynnan astam otandastarymyz sektalardan jәbir kórgen eken.

Al keybir jastarymyz dәstýrli emes aghymdardyng arasynda adasyp  jýrse, elding bolashaghy ne bolmaq?! Jәne sol aghymdarda jýrgen jastarymyzdan jәne olardyng úrpaqtarynan qanday azamat shyghatyndyghy aitpasada týsinikti. Sondyqtan búl olqylyqtyng aldyn alu ýshin tek kana bilimdi paydalanu arqyly jeniske jete alamyz. Osy túrghydan memleket tarapynan júmystar jasalyp jatqandyghyn aita ketuge bolady. Naqtyraq aitsaq,  mekteptegi 9-synyp oqushylaryna «Dintanu» sabaghy pәn retinde engizildi. Búl sheshimdi ondy qúbylys retinde qabyldaugha bolady. Áriyne, búl salada da kemshilkter bar. Mening oiymsha, búl әlide azdyq etetin siyaqty. Tek 9-synypta aptasyna 1-aq  ret ótetin dintanu sabaghy barlyq jastarymyzdyng diny sauattylyghyn kóteredi dep senip qalmauymyz qajet. Búdan basqada is-sharalardy úiymdastyrghan jón. Adastyrushy aghymdardyng qatarynda jýrgen jastarymyzdyn  basym bóligi studentter. Sondyqtan mektep pen qosa jogharghy oqu oryndarynada «Dintanu» sabaghyn «Psihologiya, Filosofiya»  sekldi jalpy pәn retinde engizgen dúrys. Elimizdegi studentterimizding diny sauatyn ashu maqsatynda, qanday aghymdar memleketimizge ziyanyn tiygizip jatyr, nening dúrys, nening búrys ekenin anyqtaytyn, aq pen qarany ajyrata alatynday bilimmen qamtamasyz etuimiz qajet. Sonda ghana búl mәselening sheshimin tabar edik.

Biylghy ótken dintanushylardyng ekinshi forumynda osy mәsele qozghalghan bolatyn. Dintanu pәnin jogharghy oqu oryndaryna engizu turaly úsynystar aitylghan.

Qazirgi aqparattyng jaqsy damyghan zamanynda aqparattyq tehnologiyalardy qoldanyp osy mәselege baylanysty ghylymiy-tanymdyq baghdarlamalar  jasau, telearnalardan eldegi bolyp jatqan diny mәselelerding sebepterin ashyp kórsetip, eldegi diny ahual jayly halyqty aqparatpen qamtamasyz ete alsaq, búl jýiede óz jemisin bereri sózsiz. Sonda ghana elimiz órkendep, kózi ashyq, kókiregi oyau sauatty azamattarymyz kóbeyip, qaymaghy búzylmaghan memleketimizdi saqtap qalamyz. Sondyqtan qazirgi qogham halyqtyng diny sauatty bolghanyn talap etedi. Bizge diny sauat auaday qajet ekenin týsinetin kez keldi.

«Abai.kz»

0 pikir