Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 3920 0 pikir 28 Mamyr, 2012 saghat 13:56

Kolpakovskiy ordenining astarynda ne túr?

Mamyr aiynyng basyndaghy mere­kelik qarbalas sәtterde Almatyda jetisulyq kazaktardyng da merekelik jiyny bolyp ótti. Dәlirek aitqanda, Jetisu kazaktarynyng jana ghima­ra­tynyng túsauy kesildi. Atalghan mere­kelik shara barysynda «Jetisu gubernatory G.A.Kolpakovskiy. Úzyn­aghash manyndaghy shayqastaghy jeniske - 150 jyl» ordeni ýlestirildi. Búl mara­pat kazaktar qauymdastyghyna en­bek sinirip jýrgen qayratkerlerge taratyldy.

Áriyne, Qazaqstannyng ishki sayasaty bey­bitshilik pen dostyq, týrli últ ókilderining tól mәdeniyetin damytuyna mýmkindik beru bolyp otyrghany bәrimizge belgili jәne oghan eshkim qarsy shyghyp ta jatqan joq. Alayda búl sayasat Qazaq­standaghy etnikalyq basymdyqty qúraytyn qazaq halqynyng shamyna, namysyna tiige rúqsat beredi degen sóz emes shyghar. Elimizdegi slavyan tektes halyq­tardyng mәdeny ortalyqtarynyng shekten tys últshyldyghy eldegi últaralyq tatulyqqa jik salatyn faktorgha ainalyp ketui әbden mýmkin. Mәselen, keshegi jiynda orys, kazak jәne slavyan tektes halyqtardyng mәdeny ortalyq­ta­rynyng simvoly, yaghny jana tuy bekitildi. Múnyng ne qajeti bar edi? Endeshe, erteng Qazaqstandaghy úighyrlar óz aldyna, týrikter men kýrdter, she­shender óz aldyna bólek tuyn kóterip shyqsa, Kók Tuly emes, kóp tuly elge ainalyp ketpeymiz be?!

Mamyr aiynyng basyndaghy mere­kelik qarbalas sәtterde Almatyda jetisulyq kazaktardyng da merekelik jiyny bolyp ótti. Dәlirek aitqanda, Jetisu kazaktarynyng jana ghima­ra­tynyng túsauy kesildi. Atalghan mere­kelik shara barysynda «Jetisu gubernatory G.A.Kolpakovskiy. Úzyn­aghash manyndaghy shayqastaghy jeniske - 150 jyl» ordeni ýlestirildi. Búl mara­pat kazaktar qauymdastyghyna en­bek sinirip jýrgen qayratkerlerge taratyldy.

Áriyne, Qazaqstannyng ishki sayasaty bey­bitshilik pen dostyq, týrli últ ókilderining tól mәdeniyetin damytuyna mýmkindik beru bolyp otyrghany bәrimizge belgili jәne oghan eshkim qarsy shyghyp ta jatqan joq. Alayda búl sayasat Qazaq­standaghy etnikalyq basymdyqty qúraytyn qazaq halqynyng shamyna, namysyna tiige rúqsat beredi degen sóz emes shyghar. Elimizdegi slavyan tektes halyq­tardyng mәdeny ortalyqtarynyng shekten tys últshyldyghy eldegi últaralyq tatulyqqa jik salatyn faktorgha ainalyp ketui әbden mýmkin. Mәselen, keshegi jiynda orys, kazak jәne slavyan tektes halyqtardyng mәdeny ortalyq­ta­rynyng simvoly, yaghny jana tuy bekitildi. Múnyng ne qajeti bar edi? Endeshe, erteng Qazaqstandaghy úighyrlar óz aldyna, týrikter men kýrdter, she­shender óz aldyna bólek tuyn kóterip shyqsa, Kók Tuly emes, kóp tuly elge ainalyp ketpeymiz be?!

Ekinshiden, atalghan jiynda patshalyq Resey kezindegi orys otarshyldyghynyng negizgi qol­shoq­par­larynyng biri atanghan Kolpakovskiyding úlyq­taluy, onyng atynda darday bir orden taghayyn­da­luy jergilikti halyqtyng kóniline keleri anyq.

Búl kýnde qalyng qazaqtyng maqtanyshyna ainalghan Qabanbay men Bógenbaydyn, Qarasay men Nauryzbaydyng atynda birde-bir orden joq. Sondaghymyz elimizdegi ózge últ ókilderining kónilderine kelmesin degen niyet shyghar. Alayda ózge últtyq-mәdeny ortalyqtardyng tarapynan osy niyet baghalanyp jatyr ma? Ásiline kelgende, Úzynaghash týbindegi shayqas ta, Kolpakovskiyding qazaq ýshin sinirgen enbegi de - býgingi tarih ýshin dýdәmal nәrse. Elimizding kazaktary songhy jyldary Úzynaghash týbindegi shayqasty jii kóterip, ony últtyq maqtanysh retinde kórsetudi әdetke ainaldyrdy. Al sol shayqasta qansha qazaq­tyng basy dalada qalyp, qansha qara­domalaqtyng jetim atanghanyn, qansha qazaqtyng elinen bezip, Qoqan asyp ketkenin dәl býgin salmaqtap, saralap jatqan jandar kemde-kem. Búl kýnde oghan sayasy bagha beruge de eshkim asyghyp jatqan joq.

Al turasyna kelsek, búl shayqas qazaq­tyng soryna ainalghan shayqas, otarshyl orys­tyng qol astyna enerdegi songhy ayaq serpui edi.

Endi býgin tәuelsiz Qazaqstannyng Tuy­nyng astynda otyryp, sol Kolpakovskiyding qúr­metine orden taratqanymyz - mazaq, әriyne.

Sharany úiymdastyrushylar jiyngha mem­lekettik qayratkerler, qalalyq әkim­shi­lik adamdary kelip qatysqanyn aityp edi. Olardyng esimderi naqty kim ekenin anyq­­tamaq oimen qalalyq әkimshilikke sú­rau saldyq. Alghashynda әkimshilik adam­da­ry búl sharagha qatysqan joqpyz dep at-to­nyn ala qashty. Artynan súrastyra kele, Al­maty qalalyq ishki sayasat basqar­ma­sy­nyng qyzmetkerlerine habarlastyq. Qa­la­lyq ishki sayasat basqarmasy bastyghy­nyng oryn­basary Esenbekov Aydardy sózge tart­qan edik, ol búl sharanyng auqymdy emes ekenin aityp sendirdi.

Aydar Esenbekov, Almaty qalalyq ishki sayasat basqarmasy bastyghynyng orynbasary:

- Búl shara Jetisu kazaktarynyng eski ghimaratynyng jóndeuden ótip, qay­tadan ashyluyna arnalghan jiyn bola­tyn. Onda Kolpakovskiyding atynda or­­den taratylghany ras. Jeke basym búl shara iydeologiyalyq túrghydan dú­rys dep aita almaymyn. Degenmen ony mem­lekettik marapatpen shatastyrugha bol­maydy. Olar - qoghamdyq birlestik. Yagh­ny qanday marapat taratsa da, óz erik­­teri. Biz oghan aralasa almaymyz.

Demek, iydeologiyalyq mәselede әrkim óz oilaghanyn jýzege asyra beredi eken. Son­da Qazaqstandaghy әr halyq ózi túlgha tútatyn adamnyng atynan marapat taghayyndap, ózi qalaghan iydeologiyany jýzege asyra beruge qúqyly ma? Búghan kim jauapty? Ishki sayasat basqarmasy jauapty emes dep kim aita alady?!

Shyn mәninde, qazaq jerin kýshpen basyp alyp, Tәuelsizdiginen aiyrghan, Jetisudyng qúnarly jerlerin ayausyz tartyp alyp, kazaktar men Reseyden qonys audarghan orys sharualaryna taratyp bergen Kolpakovskiyding atyndaghy ordenning býgingi tәuelsiz Qazaqstan shanyraghynyng astynda taratyluy mazaq emes pe?! Eger osyghan narazy bolghan bes qazaq múnyn shaghyp, kóshege shyqsa, olardy «toleranttylyq qayda» dep sógerimiz anyq qoy. «Myng kýn synbas, bir kýni synar shólmek» demekshi, qazaq ýshin kiyeli bolyp sanalatyn osynday úghymdardyng ýnemi ayaqasty bola berui anqau qazaqtyng bóri minezdi jadyn oyatyp jiberse, tanghalmaymyz. Mysaly, keshe ghana Mústafa Shoqaydy «satqyn, fashist» dep jariyalaghan basylym sottan jenip shyqty. Búl jeniske jelikken orystildi qauym internet betterinde mysqyldap, shoq-shoqtap jatqanyn kórip jatyrmyz.

Qysqasy, «Jetisu gubernatory G.A.Kolpakovskiy. Úzynaghash manyndaghy shayqastaghy jeniske - 150 jyl» degen atpen orden tabystaluy - qayghy keshken keshegi qazaqtyng tarihyna kórsetilgen mysqyl. Al sol sharagha Almaty qalalyq әkimshiligining qoldau kórsetip, týrli memlekettik organdardyng sheneunikterining qatysuy kelensiz jayt bolyp otyr.

Bir pikir

Aldan Smayyl, Mәjilis deputaty:

- Qazaqstan Respublikasynyng au­ma­ghynda qúrylyp, memlekettik tirkeu­den ót­ken úiymdardyng ózderi ordender shy­gharuyn zansyz dep esepteymin. Óit­keni Qa­zaqstanda taratylatyn orden, medalidar tek memlekettik boluy kerek. Úiym­dardyng tósbelgileri, siym­vol­dary boluy zandy. Biraq orden ja­sap alyp, ony óz­derining kózqaras­ta­ryna say keletin adamdargha taratyp, óz­derining iydeologiyasyn jýr­gizui zan­syzdyq dep esepteymin. Prokuratura qyz­metkerleri búl mәseleni zang shen­­berinde qarastyruy kerek. Óitkeni búl orden, bir jaghynan alyp qaraghanda, ha­­lyqty arandatushylyq, iritki salu­shy­lyq bolyp tabylady. Úzynaghash shay­qa­sy - qa­zaqtardyng jerin basyp alu ýshin bolghan soghystardyng biri, otar­shyldyq shay­qasy. Qazaqstanda ómir sý­rip jatyp, «sening jerindi jaulap al­gha­nymyz ýshin» degen as­tardaghy orden ta­ratuy jergilikti halyqtyng na­ra­zy­lyghyn tudyrady ghoy. Júm­sartyp ait­qanda, búl - qazaqty basynushylyq. Ta­tulyqqa syzat týsiretin osynday әre­­ket­terge zang shenberinde toytarys beru ke­rek dep oilaymyn.

Avtor: Sәken KÓKENOV

«Alash ainasy» gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3551