Seysenbi, 23 Sәuir 2024
Janalyqtar 5983 0 pikir 30 Mausym, 2009 saghat 21:36

Janay AMANTURLIYN. Shegirtke kelip shýilikti

BÝGINDE SARY DALANY SAYaQ ShEGIRTKE ShARLAP, ÓSIMDIKTI OTAP JATYRGhAN KÓRINEDI. JÁNDIKTING OSY TÝRI BÚL MEZGILDE KÝShINE ÁBDEN ENIP, AUYL ShARUAShYLYGhYNA KÝLDEY ZIYaN KELTIRUDE. JAQYNDA BAQShA ÓNIMIN OTAP TA ÝLGERIPTI. ENDEShE OSY TURALY ÁNGIMELEP KÓRELIK.
ShARUAGER QINALYP QALDY
Onsyz da halyqty azyq-týlikpen qamtamasyz etu ózekti mәsele sapynda túrghanda, egistik pen jayylymdyq, shabyndyqty shegirtkege jem etu jaqsylyqqa soqtyrmasy anyq. Jaqynda «Masqar» sharua qojalyghynyng baqshasyna týsken shegirtke biraz shyghyngha úshyratypty.
Qojalyq tóraghasy R.Nyghymedinova:

BÝGINDE SARY DALANY SAYaQ ShEGIRTKE ShARLAP, ÓSIMDIKTI OTAP JATYRGhAN KÓRINEDI. JÁNDIKTING OSY TÝRI BÚL MEZGILDE KÝShINE ÁBDEN ENIP, AUYL ShARUAShYLYGhYNA KÝLDEY ZIYaN KELTIRUDE. JAQYNDA BAQShA ÓNIMIN OTAP TA ÝLGERIPTI. ENDEShE OSY TURALY ÁNGIMELEP KÓRELIK.
ShARUAGER QINALYP QALDY
Onsyz da halyqty azyq-týlikpen qamtamasyz etu ózekti mәsele sapynda túrghanda, egistik pen jayylymdyq, shabyndyqty shegirtkege jem etu jaqsylyqqa soqtyrmasy anyq. Jaqynda «Masqar» sharua qojalyghynyng baqshasyna týsken shegirtke biraz shyghyngha úshyratypty.
Qojalyq tóraghasy R.Nyghymedinova:
- Biyl 12 gektar jerge 200 mynday tengege gollandyq túqym alyp septik. Qarbyz, qauyn, qyzanaq, búrysh, taghysyn taghy degendey. Beyneti shash etekten búl isting jemisi qalay kelerin kýnge qaqtala jýrgen enbekkerler ghana bileri anyq. Beyneti óz aldyna, jaqynda baqshamyzgha shegirtke týsip, janymyzdy auyrtty. Dereu tiyisti oryndargha habar jetkizdim. Biraq әli kýnge alynyp jatqan shara joq. Jalpy auyl sharuashylyghy salasyn qorghau, qoldau, úiymdastyru isi bizde mardymsyz. Mynau sonyng dәlelining biri ghana,- deydi sharuager. Al eltaylyq T.Serikqaliyev búryndary shegirtke ósimdikting soyauyn qaldyrushy edi, qazir ony birge otap, jylan jalaghanday etedi eken. Men ony jaqynda qoy kezekke shyqqanda bayqap, jaghamdy ústadym. Jayylymdy shegirtke otasa sonda auyl maly qayda barmaq, tórt týlik tyghyryqqa tirelse, kýnkóris qalay bolmaq, - dep qynjylady ol.
Búl - qol jetken mәlimet. Al daladaghy shabyndyq qanday kýide. Jaqynda biraz jerdi órt sharpyghany turaly estip bilgenbiz. Odan qalghanyn shegirtke qúrtsa, kórer kýnnen ýmit azaymaq. Endi osy jóninde tiyisti oryndar ne deydi eken. Qaghazgha qanday mәlimet týsip jatyr, soghan nazar salalyq.
ShEGIRTKENING ALDYNDA ShARASYZ BOLYP OTYR
Aldymen audandyq auyl sharuashylyghy bólimining bastyghy B.Qashqynovqa habarlasyp, búl túrghyda nendey sharanyng jasaqtalyp jatqany jóninde bilgimiz kelgen. –Jyldaghygha qaraghanda kóp shegirtke kirdi degen sharua qojalyghynyng jerin kórdik. Onday kóp mólsherde zaqym etpegen. Qazir tiyisti mamandar sharasyn aluda. Qysqasha jauap osylay. Al alystaghy jayylymdyq, shabyndyq jerlerding ne bolyp jatqanyn súraghanymyzben, ol jaghynan bastyq habarsyz bolyp shyqty.
Osy ziyankespen tikeley ainalysatyn audanda «RFD j BÁO»-nyng audandyq filialy bar. Onyng diyrektory I.Shamúratovtyng aituynsha, audan kóleminde auylsharuashylyq daqyldaryna asa qauipti zyankesterding bes týri bar eken. Olar aziat shegirtkesi, italiyan prusy, kishi sarshúnaq, tyshqan tektes kemirgishter jәne kolorad qonyzy bolsa, aziat pen italiyan prusynyng tabighy oshaghy bar. Sondyqtan da jyl sayyn olardyng oshaghy anyqtalyp, yadohimikattarmen ulanylyp túrady eken. Mysaly, ótken jyly 240 mynday gektar jerge zertteu júmystary jýrgizilip, aziat shegirtkesi men italiyan prusy qonystanghan 3 myng gektar jer zalalsyzdandyrylypty. Sonday-aq atbasarlyq sayaq shegirtkening qonystanghan dernәsilderin óndeuge 1790 gektar jer boljanyp, joghary jaqqa mәlimeti berilipti. Al býgingi jaghdaygha baylanysty súraghymyzgha:- Búl sayaq shegirtkening dernәsilderi 2-3 jas satysynda. Olar 5 jas satysynda qanattanyp ketedi. Biraq búl asa qauipti ziyankester qataryna jatpaghandyqtan qarjy tek jergilikti budjetten bólinui tiyis. Degenmen biz óz tarapymyzdan júmysty atqaryp, tiyisti oryndargha joldadyq. Solar sharasyn alady, - deydi ol.
ARQANY KENGE SALYP JÝR…
Búl jóninde audandyq aumaqtyq inspeksiyasynyng ósimdikti qorghau jónindegi bas mamany T.Mahmetov pikirin bylay bayan etedi.
- Biyl sayaq shegirtkening kóptigi jasyryn emes. Zertteu nәtiyjelerine qaraghanda, 1790 gektar jer ulanu kerek edi, jergilikti budjetten qarjy bólu mýmkin bolmaghandyqtan búl is ayaqsyz qaldy. Qazir shegirtkening búl týri qanattanyp ketken song endi onyng ziyandyghy joyylady. Biraq ol dernәsilin tastap ketedi. Sony joy qajet.
Al qazir aziat prusyna qarsy Aqtóbe kólinen 700 gektargha, italiyan prusyna 1900 gektargha oblystan tender ótip, onyng qorytyndysy boyynsha «Fitosanitariya» RMK mekemesi jenimpaz tanylyp, kýni erteng kelgeli otyr. Jalpy italiyan prusynyng oshaghy Naryn qúmyn jaghalay «Buragha» qaray tartady. Jaqyn jer emes. Degenmen júmys jasaluy tiyis. Dabyl qagharlyqtay shegirtke dalany otap jatqan joq,-deydi maman.
Qalay degende de, jasalghan isting minsiz bolmaghy qajet. Biylik ony nazardan tys qaldyrmaytyny da belgili. Biraq shegirtkening dernәsili der kezinde joyylmasa, qolyndy mezgilinen kesh sermegeninnen payda joghy sózsiz. Qaladaghy júmys qadaghalaudyng ózinde oqsamay jatqanda daladaghy isting nәtiyjesi bir qúdaygha ghana ayany taghy bar-au?

 


Janay AMANTURLIYN
«Atyrau» oblystyq gazeti

0 pikir